Wat doet de spoed?

Twist in de geweerloop

Het is informatie waar je snel overheen kijkt, zoals de bijsluiter van een doosje bruistabletten. Toch is de waarde van de spoed een belangrijk gegeven. Iets waar je voor de koop van een geweerloop al rekening mee moet houden. Want uiteindelijk bepaalt de spoed hoe je kogels op bepaalde afstanden hun doel bereiken. En welke type kogel het meest geschikt is voor je loop. Vandaar de gegronde vraag: Wat doet eigenlijk de spoed?

Newton

Vanwege de spitse of afgeronde punt zijn kogels zo gevormd dat het zwaarste gedeelte altijd aan de achterkant zit. Als je staand een projectiel vanaf schouderhoogte op de grond laat vallen dan zal het altijd met de achterkant op de grond landen. Elk voorwerp heeft namelijk de neiging om met het zwaarste gewicht aan de voorkant te vallen. Dat is de wet van de zwaartekracht.

Na het overhalen van de trekker probeert je kogel bij het verlaten van de loop precies hetzelfde te doen: zich omdraaien en daardoor het zware gedeelte weer naar voren brengen. Wat natuurlijk niet de bedoeling is. Het is juist die spitse punt waardoor de kogel gestroomlijnd en strak richting doel vliegt. Om te zorgen dat de punt naar voren blijft wijzen laten fabrikanten de kogel om zijn as draaien. Wanneer het projectiel snel genoeg om zijn as draait verdwijnt namelijk de neiging om te tuimelen. Om die reden zijn er trekken en velden in de loop aangebracht.

Meer omwentelingen = meer stabiliteit

Het beste voorbeeld om dit te illustreren is een tol. Die blijft rechtop staan zolang de tol op volle kracht draait maar wordt instabieler met het afnemen van de omwentelingen. Om zo lang mogelijk te blijven draaien heeft een tol met lange steel meer omwentelingen nodig dan een tol met korte steel.

Voor een kogel is dat niet anders. Om te voorkomen dat het projectiel gaat tuimelen moet een lange kogelpunt sneller om zijn as draaien dan een korte. Hoe snel een kogel om zijn as draait bij het verlaten van de loop is afhankelijk van de spoed. Logischerwijs hebben langere kogels – die meestal zwaarder zijn – een snellere spoed nodig dan korte kogels.

Lange kogels, snelle spoed

De spoed wordt weergegeven in twist per inch. Bij een spoed van 1:10 draait de kogel dus elke tien inch (25,4 cm) een keer om zijn as. Aangezien het draaien bij 1:12 langer duurt spreken we in dit geval van een snellere spoed bij 1:10. Het schieten van lange (zware) kogels doe je dus beter met een spoed van 1:10. Dan blijft de stabiliteit tijdens de vluchtbaan intact.

Bij aanschaf van een geweer is het dus goed om te weten wat je er precies mee wilt gaan doen. Ga je voor ver dan gebruik je meestal langwerpige kogels die minder windgevoelig zijn. Gecombineerd met een snellere spoed krijg je daarmee het beste resultaat. Voor gemiddelde schietafstanden volstaan korte kogelkoppen. Deze zijn beter beschikbaar en meestal ook nog goedkoper dan lange.